آفست کربن (Carbon Offsetting) یا جبران کربن یک مفهوم مهم در حوزه مبارزه با تغییرات آب و هوایی است. در ادامه به زبان ساده توضیح میدهم که چیست و چگونه کار میکند.
آفست کربن به زبان ساده
آفست کربن یعنی جبران انتشار گازهای گلخانهای که شما ایجاد کردهاید، با سرمایهگذاری در پروژههایی که همان مقدار گاز گلخانهای را از اتمسفر حذف میکنند یا از انتشار آن در جای دیگری جلوگیری میکنند.
آفست کربن چگونه کار میکند؟ (مکانیسم)
این فرآیند معمولاً در چهار مرحله انجام میشود:
1. محاسبه ردپای کربن: یک شرکت یا فرد، میزان گازهای گلخانهای که مستقیماً تولید کرده (مثلاً از طریق سوزاندن سوخت) یا به طور غیرمستقیم مسئول آن است (مثلاً برق مصرفی) را محاسبه میکند.
2. کاهش انتشار: ابتدا تمام تلاش خود را میکند تا انتشارات را در منبع کاهش دهد (مثلاً با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر یا بهینهسازی مصرف انرژی). آفست کربن باید آخرین راهحل باشد، پس از به کارگیری تمام روشهای ممکن برای کاهش.
3. خرید واحدهای آفست: برای مقدار انتشار غیرقابل اجتناب باقیمانده، واحدهای آفست (Carbon Credits) از یک پروژه معتبر خریداری میشود.
· هر واحد آفست معمولاً معادل ۱ تن دیاکسید کربن است که یا جذب شده یا از انتشار آن جلوگیری شده است.
4. ابطال واحدها: واحدهای خریداری شده در یک رجیستری رسمی “ابطال” میشوند تا مطمئن شوند که دوباره فروخته یا استفاده نمیشوند.
نمونههایی از پروژههای آفست کربن
این پروژهها میتوانند در انواع مختلف باشند:
· پروژههای جنگلکاری و احیای جنگل (جذب کربن):
· کاشت درختان جدید در یک منطقه جنگلزدایی شده. درختان در حین رشد، CO2 را جذب و ذخیره میکنند.
· پروژههای انرژی تجدیدپذیر (جلوگیری از انتشار):
· ساخت یک نیروگاه خورشیدی یا بادی که جایگزین یک نیروگاه زغالسوز میشود و از انتشار CO2 جلوگیری میکند.
· پروژههای بهرهوری انرژی (جلوگیری از انتشار):
· توزیع اجاقهای پربازده در یک روستا که نیاز به چوب کمتری دارند و هم از قطع درختان جلوگیری میکنند و هم دود کمتری تولید میکنند.
· پروژههای جمعآوری و تخریب گازهای صنعتی:
· جمعآوری گاز متان از یک محل دفن زباله و سوزاندن آن برای تولید برق. متان قدرتی ۲۵ برابر بیشتر از CO2 در گرمایش زمین دارد، بنابراین جلوگیری از انتشار آن بسیار موثر است.
انتقادات و چالشهای آفست کربن
اگرچه آفست کربن یک ابزار مفید است، اما با انتقاداتی جدی روبرو است:
1. مجوز برای آلودهدهی: برخی میترسند که شرکتها به جای سرمایهگذاری روی فناوریهای پاکتر، تنها با خرید آفست به آلوده کردن ادامه دهند.
2. ماندگاری : به ویژه در مورد پروژههای جنگلی، اگر جنگل بر اثر آتشسوزی یا قطع درختان از بین برود، کربن ذخیره شده دوباره آزاد میشود.
3. تأثیرات اجتماعی-محیطی ثانویه: برخی پروژهها ممکن است به جوامع محلی آسیب بزنند یا بر تنوع زیستی تأثیر منفی بگذارند.
4. شفافیت و اعتبار: بازار آفست میتواند پیچیده باشد و اطمینان از کیفیت و اعتبار پروژهها حیاتی است.
تعریف جبران انتشار گازهای گلخانهای اجتنابناپذیر خود از طریق سرمایهگذاری در پروژههای کاهش یا جذب کربن در جای دیگر.
شعار کلیدی “کاهش بده آنچه را که میتوانی و جبران کن آنچه را که نمی توانی کاهش دهی” (Reduce what you can, offset what you can’t)
در نتیجه، آفست کربن یک ابزار قدرتمند اما پیچیده است. وقتی به درستی و به عنوان بخشی از یک استراتژی
