اتاقک شنوایی سنجی (Audiometric Booth) چیست؟
اتاقک شنوایی سنجی، یک محفظه یا اتاقک عایقبندی شده است که برای انجام تستهای دقیق شنوایی (آدیومتری) استفاده میشود. هدف اصلی آن، حذف نویز و آلودگی صوتی محیط خارج است تا بتوان آستانه شنوایی واقعی فرد را بدون هیچ گونه تداخلی اندازهگیری کرد.
در واحد HSE (سلامت، ایمنی و محیط زیست)، این اتاقکها بهطور خاص برای پایش سلامت شنوایی پرسنل که در معرض صداهای بلند و زیانآور در محیط کار هستند (مانند کارخانجات، پتروشیمی، معادن و …) مورد استفاده قرار میگیرند.
اهداف استفاده از اتاقک شنوایی سنجی در HSE:
1. غربالگری و تشخیص زودهنگام: شناسایی کاهش شنوایی ناشی از سر و صدای کارگاهی (NIHL) در مراحل اولیه.
2. پایش دورهای: بررسی منظم وضعیت شنوایی کارکنان و مقایسه نتایج با تستهای پایه.
3. ارزیابی اثربخشی برنامه حفاظت شنوایی (HCP): تعیین این که آیا استفاده از محافظهای شنوایی (گوشی) کافی بوده است یا خیر.
4. رعایت مقررات قانونی: اجرای الزامات قانونی و استانداردهای ملی و بینالمللی مانند استاندارد ISO 8253, ANSI S3.1 و آییننامه حفاظت شنوایی در محیط کار.
الزامات فنی و استانداردهای اتاقک شنوایی سنجی
الزامات این اتاقکها بسیار سختگیرانه و مبتنی بر استانداردهای معتبر است تا اطمینان حاصل شود که نتایج تستها کاملاً قابل اعتماد هستند. مهمترین استاندارد در این زمینه، ANSI/ASA S3.1-1999 (R2018) است که سطوح مجاز نویز زمینه در داخل اتاقک را تعیین میکند.
۱. الزامات آکوستیکی (عایقبندی در برابر صدا)
مهمترین requirement یک اتاقک، میزان “حداکثر سطح صدای مجاز زمینه” در داخل آن است. این صدا باید به قدری کم باشد که در lowest سطح شنوایی تستشونده (معمولاً ۰ دسیبل) تداخل ایجاد نکند.
بر اساس استاندارد ANSI S3.1، سطوح مجاز نویز زمینه در باندهای اکتاو مختلف به شرح جدول زیر است:
فرکانس مرکز باند اکتاو (Hz) : حداکثر سطح فشار صدا (dB SPL)
125 : 40.0
250: 33.5
500 : 26.5
1000 : 22.5
2000 : 19.5
4000 : 16.5
8000 : 15.0
معنی این اعداد: صدای محیط داخل اتاقک در فرکانس ۵۰۰ هرتز، نباید از ۲۶.۵ دسیبل بیشتر شود تا تست در سطح ۰ دسیبل قابل انجام باشد.
۲. الزامات فیزیکی و ساختاری
· ابعاد: باید فضای کافی برای استقرار راحت فرد تستشونده، اپراتور و دستگاه آدیومتر را داشته باشد. حداقل ابعاد رایج حدود ۲×۲ متر است.
· دیوارهها: از پنلهای دو جداره با هسته عایق (مانند فوم آکوستیک یا پشم سنگ) ساخته میشوند.
· درب: باید کاملاً آببند (Sealed) باشد و از لاستیک های درزگیر دورتادور استفاده کند.
· تهویه: سیستم تهویه باید بیصدا باشد تا نویز ایجاد نکند. معمولاً از کانالهای عایقبندی شده با دمندههای کمصدا استفاده میشود.
· دما و رطوبت: باید سیستم کنترل دما و رطوبت داشته باشد تا محیطی راحت برای فرد ایجاد کرده و از آسیب به دستگاهها جلوگیری کند.
· روشنایی: نورپردازی باید کافی و بدون سروصدا (مانند لامپ ال ای دی) باشد.
· امکانات داخلی: یک صندلی راحت، میز برای دستگاه و امکان شستوشوی آسان سطوح.
۳. الزامات مربوط به دستگاه آدیومتر (Audiometer)
· دستگاه آدیومتر باید خود، کالیبره باشد (هم کالیبراسیون الکتروآکوستیک و هم کالیبراسیون بیوآکوستیک).
· کالیبراسیون دستگاه باید بهطور منظم (معمولاً سالانه) مطابق با استانداردهای مربوطه (مانند ANSI S3.6) انجام شود.
۴. الزامات محیطی برای نصب اتاقک
· محل نصب اتاقک باید در جایی از سایت یا کارخانه باشد که از منابع اصلی نویز (مانند ماشینآلات، ترافیک) دور باشد.
· بهتر است در طبقات همکف و روی یک پایه عایق (Vibration Isolator) نصب شود تا ارتعاشات به آن منتقل نشود.
برنامه حفاظت شنوایی (HCP) و نقش اتاقک شنوایی سنجی
اتاقک شنوایی سنجی فقط یک ابزار است و برای اثربخشی، باید جزئی از یک برنامه جامع حفاظت شنوایی (Hearing Conservation Program) باشد. این برنامه شامل موارد زیر است:
1. اندازهگیری و پایش صدا در مناطق مختلف کارگاه.
2. تست شنوایی پایه (Baseline Audiogram) برای هر کارمند تازهوارد.
3. تستهای دورهای (معمولاً سالانه) و مقایسه آن با تست پایه.
4. تأمین و آموزش استفاده صحیح از محافظهای شنوایی.
5. آموزش کارکنان در مورد خطرات نویز و راههای پیشگیری.
6. ثبت و مستندسازی کلیه تستها و اقدامات.
7. اقدامات پیگیری و اصلاحی در صورت شناسایی کاهش شنوایی در یک کارمند.
اتاقک شنوایی سنجی در واحد HSE، یک سرمایهگذاری ضروری برای حفاظت از سلامت نیروی کار و پیشگیری از بیماریهای شغلی است. رعایت دقیق الزامات فنی و استانداردهای آن، تضمین میکند که دادههای بهدستآمده معتبر بوده و میتوان بر اساس آنها تصمیمات درستی برای کنترل مواجهه با صدا و حفظ سلامت شنوایی پرسنل گرفت. بدون یک اتاقک استاندارد، نتایج تستها غیرقابل اعتماد بوده و کل برنامه حفاظت شنوایی با شکست مواجه میشود.
