استاندارد ISO 45003 :2021 یک استاندارد بین‌المللی است که راهنمایی برای مدیریت ریسک‌های روانی-اجتماعی و ارتقای سلامت روان و رفاه در محیط کار ارائه می‌دهد.
این استاندارد مکمل استاندارد معروف ISO 45001 (سیستم‌های مدیریت ایمنی و سلامت شغلی) است و بر جنبه‌های روانی و اجتماعی محیط کار تمرکز دارد، در حالی که ISO 45001 بیشتر بر روی ریسک‌های فیزیکی و ایمنی متمرکز است.
جزئیات کلیدی استاندارد ISO 45003:2021:
1. عنوان کامل:
· ISO 45003:2021 – Occupational health and safety management — Psychological health and safety at work — Guidelines for managing psychosocial risks
2. هدف اصلی: هدف این استاندارد، کمک به سازمان‌ها برای ایجاد محیط کاری سالم و حمایتی است که به رفاه روانی کارکنان خود اهمیت می‌دهد. این کار از طریق شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک‌های روانی-اجتماعی انجام می‌شود.
3. حوزه‌های کلیدی که پوشش می‌دهد (نمونه‌هایی از ریسک‌های روانی-اجتماعی):
· فشار روانی (استرس) ناشی از کار: حجم کار زیاد، ضرب‌العجل‌های غیرواقع‌بینانه، فشار بیش از حد.
· سبک رهبری و فرهنگ سازمانی: ضعف در ارتباطات، عدم مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری‌ها، فقدان حمایت.
· آزار و اذیت (Harassment) و زورگویی (Bullying): قلدری در محیط کار، آزار جنسی، خشونت.
· مشکلات مربوط به رابطۀ کار و زندگی شخصی: ساعت‌های کاری طولانی، انتظارات برای در دسترس بودن همیشگی.
· عدم امنیت شغلی: تغییرات سازمانی مکرر، ترس از اخراج.
· شرایط نامناسب فیزیکی: سروصدا، نور نامناسب، ازدحام.
4. مخاطبان استاندارد: این استاندارد برای استفاده توسط تمام سازمان‌ها، صرف نظر از اندازه یا نوع صنعت، طراحی شده است. برای مدیران، متخصصان منابع انسانی، مسئولان HSE (ایمنی، سلامت و محیط زیست) و تمامی افرادی که مسئولیت بهبود محیط کار را بر عهده دارند، بسیار مفید است.
5. وضعیت صدور گواهینامه: توجه به این نکته بسیار مهم است که ISO 45003 یک استاندارد “راهنما” (Guideline) است و نه یک استاندارد “قابل صدور گواهینامه” (Certifiable). این بدان معناست که سازمان‌ها نمی‌توانند برای این استاندارد به تنهایی گواهینامه دریافت کنند. بلکه باید از راهنمایی‌های آن برای تقویت سیستم مدیریت ایمنی و سلامت شغلی خود (بر اساس ISO 45001) استفاده کنند. در واقع، این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا الزامات مربوط به “زمینه، رهبری و مشارکت کارکنان” در ISO 45001 را بهتر برآورده سازند.
جمع‌بندی:
ISO 45003:2021 یک چارچوب عملی برای سازمان‌ها فراهم می‌کند تا:
· ریسک‌های روانی-اجتماعی را در کنار ریسک‌های فیزیکی مدیریت کنند.
· محیط کاری مثبت و سالمی ایجاد کنند که به بهره‌وری و تعهد کارکنان منجر شود.
· از بروز مسائلی مانند فرسودگی شغلی (Burnout)، استرس و مشکلات سلامت روان در نیروی کار پیشگیری کنند.
در دنیای امروز که توجه به سلامت روان و رفاه کارکنان به یک مزیت رقابتی و یک ضرورت اخلاقی تبدیل شده است، این استاندارد ابزار بسیار ارزشمندی برای سازمان‌ها محسوب می‌شود.
