روز گذشته جدیدترین و مدرن‌ترین شناور جنگی نیروی دریایی سپاه پاسداران با نام «شهید سلیمانی» و با حضور فرماندهان عالی رتبه نیروهای مسلح در خلیج فارس عملیاتی شد.

این شناور به عنوان جدیدترین شناور رزمی ساخت ایران که خط شکنی واضحی در سبک و سیاق طراحی و نیز تنوع و کمیت تجهیزات و تسلیحات محسوب می شود توسط متخصصان جوان در مؤسسه صنایع دریایی شهید محلاتی در سپاه طراحی شده است. پیش از این هم شناور شهید ناظری به عنوان یک طراحی متفاوت از روند مرسوم طراحی شناورهای نظامی کشور در همین مؤسسه طراحی و ساخته شده و هم اکنون در حدود 6 است که در خدمت ندسا قرار دارد.

فروند اول شناور شهید سلیمانی

برای اولین بار در خرداد 1399 فرمانده نیروی دریایی سپاه خبر از ساخت همزمان سه فروند شناور جنگی پیشرفته در سه نقطه از صنایع دریایی کشور در جنوب خبر داد. در مشخصات اعلام شده از این شناورها در آن زمان، طول 65 متر و سرعت 45 گره دریایی (حدود 83 کیلومتر بر ساعت) برای آنها اعلام شد. در اخبار بعدی قابلیت نشستن بالگرد روی آن و مجهز بودن به موشکهای پدافند هوایی هم برای آن ذکر شد که در نوع خود بسیار جالب توجه بود.

شناور شهید سلیمانی

ساختار بدنه این شناور جنگی همچون شناور شهید ناظری از نوع دو بدنه یا کاتاماران است اما حجم داخلی بالاتری برای شناور شهید سلیمانی در نظر گرفته شده تا امکان جایدهی تسلیحات و اتاقهای مأموریت و نیز حمل تجهیزاتی همچون قایق تندرو و پهپادهای مختلف ممکن شود.

طراحی بیرونی بدنه شناور شهید سلیمانی هم دارای خطوط شکسته و زوایای تند است که سبب کاهش بازتاب راداری بدنه می شود. رنگ استفاده شده روی بدنه این شناور هم مشخصاً از انواع جدیدی است که در سالهای اخیر روی برخی شناورهای رزمی کشور دیده شده و قابلیت کاستن از بازتاب راداری شناور را دارد.

تصاویر ماهواره ای از ساخت شناور شهید سلیمانی در صنایع دریایی بوشهر و قشم

با استفاده از تصاویر ماهواره ای و دیده شدن شکل کلی این شناورها که به طور همزمان در بوشهر، بندرعباس و قشم در حال ساخت بودند مشخص شد که سپاه در ادامه مسیر نوآوری در طراحی و نهراسیدن از رفتن به سمت طرح های پیشرفته، شناوری دو بدنه با یک عرشه پرواز بالگرد و چند محل نصب موشک در دست ساخت دارد. از تصاویر ماهواره ای پیدا بود که دو محل برای پرتاب موشک‌ها به صورت عمودی در نظر گرفته شده است. این هم برای اولین بار بود که پرتابگر عمودی روی شناورهای کشور پیاده سازی می‌شد.

ابعاد کلی شناور شهید سلیمانی

در واقع در شناور جنگی شهید سلیمانی علاوه بر خط شکنی در طراحی، برای اولین بار در حوزه تسلیحات هم جهش بزرگی رخ داده است. این جهش در دو زمینه یکی نوع سلاح و دیگری نوع پرتابگر قابل بیان است. شناور شهید سلیمانی اولین شناور نظامی کشور است که به موشک های پدافند هوایی برد متوسط به بالا مجهز شده و اولین شناور نظامی کشور است که به پرتابگرهای عمودی تجهیز می شود.

قبلاً در شناورهای مختلفی از نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران از جمله جماران، دماوند، سهند و دنا موشک سطح به هوا نصب شده بود که شامل موشک RIM-66 استاندارد و بعداً انواع بهسازی شده بومی آن بود که به برد 37 کیلومتر دست پیدا می کنند.

این موشک ها با دو پرتابگر و در ناو جماران با دو موشک ذخیره علاوه بر دو پرتابگر و در حالت نصب به صورت افقی به کار گرفته شدند. اما در شناور جنگی شهید سلیمانی برای اولین بار تعداد موشک های سطح به هوا به واسطه استفاده از پرتابگر عمودی و نیز برد نهایی آنها بسیار بالاتر می رود.

پرتابگرهای عمودی به سبب اشغال فضای سطحی کمتر، امکان به کارگیری به تعداد زیادتری روی واحدهای شناور را دارند. قرار است تا در ناو رزمی دماوند در شمال و ناو تفتان که از محصولات پروژه موج در نیروی دریایی ارتش هستند هم پرتابگرهای عمودی موشک به کار گرفته شود.

نمای بالای شناور رزمی شهید سلیمانی

از مزیت های مهم پرتابگرهای عمودی عدم نیاز به هرگونه تغییر مسیر توسط واحد شناور به سمت هدف برای درگیری با آن در هر زاویه ای در پیرامون 360 درجه شناور است زیرا موشک پس از پرتاب توسط عملگرهای کنترلی خود تغییر مسیر لازم به سمت هدف را انجام می دهد و در نتیجه سرعت واکنش به دشمن بسیار بالا می رود.

بر اساس تصاویر ماهواره ای به نظر می رسد پرتابگرهای عمودی در شناور شهید سلیمانی در دو نوع مربعی به تعداد 6 عدد و مستطیلی به تعداد 8 مورد با دریچه عریض آرایش یافته اند. اینکه در زیر هر یک از این دریچه های عریض چه نوع چینشی قرار دارد مشخص نیست.

دریچه های مستطیلی در مجموع 6 عدد (کادر زرد) و دریچه های مستطیلی عریض 8 عدد (کادر قرمز)

بر اساس اطلاعات در دسترس شناور جنگی شهید سلیمانی به گونه عمودپرتاب از موشک های صیاد3 مجهز شده است. گونه شناخته شده و زمین پایه صیاد3 با جرم 995 کیلوگرم و طول 6.1 متر و قطر 40 سانتیمتر، برد 120 کیلومتر داشته و قابلیت درگیری با اهداف تا ارتفاع 27 کیلومتری دارد. اما در اخبار اعلام شده از رسانه ملی برد موشک پدافندی شناور شهید سلیمانی 150 کیلومتر اعلام شده که بیانگر تفاوت و بهسازی موشک نسبت به صیاد3 زمین پایه است.

همچنین به گفته ریاست ستاد کل نیروهای مسلح در مراسم رونمایی از شناور شهید سلیمانی این واحد رزمی به موشک های پدافندی عمودپرتاب برد کوتاه هم مجهز است. در واقع شناور شهید سلیمانی اولین شناور نظامی کشور است که به صورت ترکیبی به هر دو نوع موشک های برد کوتاه و متوسط به بالا مجهز شده است.

سامانه پدافندی کوتاه بردی که شناور شهید سلیمانی از آن استفاده می‌کند، سامانه نواب است که در حقیقت نمونه دریاپایه سامانه پدافندی دزفول و مجهز به موشک‌های ایرانی با نام عقاب است که تا 10 کیلومتر برد دارد.

موشک های برد کوتاه به عنوان یک ابزار واکنش سریع علیه پهپادها، موشک های کروز و مهمات هواپرتاب مورد نیاز واحدهای شناور هستند. تا پیش از این صرفاً موشک های دوش پرتاب در حلقه نهایی پدافند موشکی شناورهای نظامی ایران و آن هم به صورت استفاده شونده توسط نفرات و نه به صورت نصب شده روی سکوی پایدار شده مورد استفاده بودند.

علاوه بر برد محدود به 5 کیلومتر، به کارگیری این نوع سلاح توسط نفرات با محدودیت های متعددی همراه بود. اما با نصب موشک های برد کوتاه که امروزه تنوع بسیار مطلوبی از آنها از برد 8 تا 20 کیلومتر در صنعت دفاعی کشور تولید می شود و البته به لطف تعداد بالای قابل به کارگیری در پرتابگرهای عمودی تحول بزرگی در دفاع لایه آخر موشکی در شناورهای رزمی کشور صورت می دهد که شناور شهید سلیمانی در این زمینه هم خط شکنی می کند.

با مشخص شدن بهره گیری دو نوع موشک پدافند هوایی روی شناور شهید سلیمانی ابهام در مورد چینش موشک های موجود در دو نوع پرتابگر عمودی روی این شناور همچنان باقی است. 8 پرتابگر عمودی با دریچه مستطیلی و 6 پرتابگر هم با دریچه مربعی روی این شناور دیده می شود.

از نظر ابعادی، هر یک از پرتابگرهای کوچک برای جای‌دهی یک موشک در رده صیاد3 مناسب است. از سوی دیگر بسته به قطر بدنه و میزان جمع شدگی بالها و بالک های موشک برد کوتاه، امکان نصب چند تایی آنها در محل پرتابگرهای 8 تایی عریض هم وجود دارد. این امکان برای 6 محل پرتاب عمودی با مساحت بالا هم وجود دارد.

از طرفی تحلیل های فعالان تحلیل دفاعی نشان می دهد که امکان نصب موشک های کروز ضد اهداف زمینی عمودپرتاب هم در این 6 پرتابگر عمودی بر اساس اخبار قبلی وجود دارد؛ امری که در رونمایی روز گذشته به آن اشاره ای نشد.

در نتیجه چینش واقعی تسلیحات در این پرتابگرهای عمودی همچنان مورد سوال است. اما در هر صورت نکته امید بخش ماجرا استفاده از هر دو نوع موشک پدافند هوایی برد کوتاه و متوسط به بالا روی شناور شهید سلیمانی است.

در مورد نوع موشک کوتاه برد هم اطلاعات ضد و نقیضی در گزارش خبری رسانه ملی ارائه شد. اساساً موشک های سامانه زوبین با سامانه دزفول متفاوت بوده چه از نظر شکل و چه از نظر برد. اینکه کدام مورد و به چه تعداد روی شناور شهید سلیمانی به کار گرفته شده همچنان مورد سوال است. موشک سامانه دزفول در رزمایش سال گذشته به طور عملیاتی آزمایش و شلیک شد و با موفقیت هدف را در ارتفاع پایین منهدم کرد.

همانطور که در گزارش ها و اخبار قبلی هم ذکر شده بود شناور شهید سلیمانی به 6 پرتابگر موشک کروز ضد کشتی مایل پرتاب مجهز شده است که تصور می شد همگی از نوع قدیر با برد 300 کیلومتر باشد. اما در رونمایی از این شناور مشخص شد که 4 موشک برد بلند و دو موشک برد متوسط روی این شناور کار گذاشته شده است.

تا چند هفته پیش و قبل از مشاهده شناور موشک انداز سپر در ناوگان شمال نیروی دریایی ارتش که اخیراً به 8 موشک کروز مجهز شده، سایر شناورهای رزمی کشور به 4 موشک از یک نوع مجهز بودند. البته شناور شهید رودکی با 8 موشک که در سال 1399 رونمایی شد هم قابل ذکر است اما این شناور در دسته پشتیبانی قرار می گیرد.

محل پرتابگر موشک های کروز ضد کشتی روی شناور رزمی شهید سلیمانی

به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، در شناور شهید سلیمانی موشک های برد 90 تا 700 کیلومتری قابل به کارگیری است. برد 90 مربوط به موشک نصیر است که 351 کیلوگرم جرم داشته و از سرجنگی 130 کیلوگرمی بهره می برد. اما موشک برد 700 کیلومتری نیروی دریایی سپاه هنوز رونمایی نشده است. البته در گزارش های خبری روز گذشته از موشک کروز برد 180 کیلومتر هم نام برده شد که نوع جدیدی از موشک های کروز در حدود ابعادی موشک های نصر/نصیر است و آن هم هنوز رسماً رونمایی نشده است.

دریچه پرتابگر عمودی شکل مربعی (کادر قرمز) و مستطیلی (کادر مشکی)؛ پرتابگر موشک نصیر با برد 90 کیلومتر (کادر زرد) و موشک های قدیر با برد 300 کیلومتر در کنار آن

شناور شهید سلیمانی به انواعی از توپ های کالیبر پایین در نقش دفاع هوایی لایه آخر هم مجهز است. 4 توپ 20 میلیمتری سه لوله چرخان خودکار یا کنترل از داخل شناور و یک قبضه توپ 30 میلمیتری تک لوله روی این شناور به کارگیری شده است.

دستکم 3 توپ نصب شده در جلوی شناور هر یک دارای سامانه اپتیکی مختص خود هستند که در کنترل آتش سلاح مورد استفاده قرار می گیرد. به کمک کنترل آتش، احتمال اصابت شلیکهای این توپها به هدف بسیار بالاتر می رود.

توپ 30 میلیمتری (کادر مشکی)، پرتابگر راکتهای حامل فریب دهنده (کادر قرمز)، توپهای 20 میلمیتری (کادر زرد) در جلوی شناور شهید سلیمانی

توپ 30 میلیمتری مجهز به سامانه هدفگیری اپتیکی و پرتابگر فریب دهنده ها در کنار آن

توپ 3 لوله 20 میلیمتری مجهز به سامانه هدفگیری اپتیکی

در اخبار مختلف از احتمال مجهز بودن شناور شهید سلیمانی به پرتابگر اژدر هم سخن گفته شده است. با توجه به تصاویر مشاهده شده از این شناور رزمی، در صورت وجود پرتابگر اژدر، این پرتابگرها در داخل بدنه قرار گرفته و توسط دریچه ای روی بدنه برای شلیک به محیط بیرون دسترسی پیدا می کنند.

علاوه بر بالگرد به عنوان یک وسیله هوایی، پهپادهای عمودپرواز هم در شناور شهید سلیمانی وجود دارد. ندسا در سال های اخیر انواعی از پهپادهای عمودپرواز را برای به کارگیری روی شناورهای خود در اختیار گرفته که شامل انواع مولتی روتور و نیز بال ثابت با قابلیت پرواز و نشست عمودی است. در مورد اخیر نمونه عمودپرواز شده پهپاد معراج دیده شده است.

همچنین در شناور جنگی شهید سلیمانی قایق های تندرو گشت زنی با سرعت نزدیک به 100 نات (حدود 180 کیلومتر بر ساعت) هم قرار دارد که به کمک یک جرثقیل نصب شده در پشت شناور به آب انداخته یا بازیابی می شود.

نمای عقب شناور شهید سلیمانی و محل ورود و خروج قایق تندرو و قرارگیری جرثقیل

انواع سامانه های راداری سطحی، مخابرات دریایی و خط انتقال داده (دیتا لینک) امن، سامانه های جمع آوری و شنود سیگنالی، سامانه های کشف اهداف زیرسطحی (سونار) و سامانه های جنگ الکترونیک پیشرفته روی شناور شهید سلیمانی به کارگیری شده است. در نتیجه این شناور نقش مهمی در پشتیبانی الکترونیکی برای شناورهای دیگر و خصوصاً دسته های قایق های تندرو سپاه خواهد داشت.

محل نصب رادارها و برخی سامانه های هشدار دهنده روی شناور شهید سلیمانی

2 مجموعه پرتابگر فریب دهنده های NDS12 ساخت صنعت دفاعی کشور هم روی شناور شهید سلیمانی نصب شده که قابلیت چرخش به صورت دو بعدی را دارند. انواع فریب دهنده های راداری و حرارتی و لیزری (بر اساس مواد پودری) به تعداد 12 عدد به صورت راکت پرتاب، روی هر یک از دو مجموعه مذکور قابل به کارگیری است. این نوع پرتابگر فریب دهنده ها روی شناورهای مختلف نیروی دریایی ارتش هم نصب و به کارگیری شده است. هر راکت فریب دهنده راداری این مجموعه می تواند هدفی در سطح مقطع راداری 2500 متر مربع را برای دشمن ایجاد کند که حفاظت خوبی برای شناور خودی در برابر موشک دشمن ایجاد می کند. این پرتابگر می تواند 360 درجه در صفحه افقی و تا 80 درجه در صفحه عمودی با سرعت زاویه ای بالایی دوران کند.

شناور جنگی شهید سلیمانی دارای مجموعه های مدیریت صحنه نبرد بر اساس تلفیق داده های مختلف از اهداف هوایی، سطحی و زیر سطحی در هماهنگی با آرایش تهاجمی یا دفاعی نیروهای خودی بوده و اتاق عملیات مجهز برای مأموریت های مذکور در این شناور تعبیه شده است.

با توجه به ساختار بدنه و قابلیت های بالای دریانوردی این شناور از نظر نیروی تلاطم دریا (فورس دریا) و برد رزمی شناور شهید سلیمانی دست سپاه را برای حضور در آبهای دور از ساحل باز خواهد کرد.

به نقل از تسنیم