برای شرکت هایی که مواد شیمیایی خطرناک را ذخیره، استفاده یا تولید می کنند، مدیریت صحیح می تواند یک موضوع مرگ و زندگی باشد.

انجمن بین‌المللی تولیدکنندگان نفت و گاز (IOGP) توضیح می‌دهد که مدیریت ایمنی فرآیند یک «چارچوب منضبط برای مدیریت یکپارچگی سیستم‌های عامل و فرآیندهایی است که مواد خطرناک را مدیریت می‌کنند» و هدف آن جلوگیری از انتشار برنامه‌ریزی نشده مواد یا انرژی خطرناک است. جلوگیری از شکست سازه یا از دست دادن پایداری که می تواند منجر به یک حادثه بزرگ شود. IOGP می گوید 56 رویداد ایمنی فرآیند بین سال های 2007 تا 2017 رخ داده است که منجر به مرگ 128 نفر شده است.

به عنوان مثال، شرکت کود غربی در غرب، تگزاس را در نظر بگیرید. در 17 آوریل 2013، پرسنل خدمات اورژانس در حال پاسخگویی به آتش سوزی در تاسیسات کود شیمیایی بودند که بر اساس گزارشی از ایمنی شیمیایی ایالات متحده، محل با قدرت زلزله 2.1 ریشتر منفجر شد که منجر به کشته شدن 15 نفر و مجروح شدن نزدیک به 200 نفر دیگر شد. و هیئت بررسی خطر. این انفجار که مدارس، یک خانه سالمندان و صدها خانه را ویران کرد، یکی از “ویرانگرترین حوادثی است که تا به حال بررسی شده است” توسط CSB. آژانس دریافت که می‌توان با ذخیره‌سازی مناسب 40 تا 60 تن نیترات آمونیوم با درجه کود از انفجار جلوگیری کرد. این انفجار علاوه بر تلفات جانی، منجر به حدود 230 میلیون دلار هزینه بیمه و 16 میلیون دلار کمک فدرال در بلایای طبیعی شد. اتفاقاً انفجار نیترات آمونیوم نیز عامل حادثه مرگبار اخیر در بندر بیروت بود.

مدیریت ایمنی فرآیند چیست؟

اصطلاح مدیریت ایمنی فرآیند (PSM) به دلیل مقررات OSHA که کسب‌وکارها را ملزم به مدیریت صحیح مواد شیمیایی خطرناک با هدف ایجاد محل کار ایمن و جلوگیری از انتشار غیرمنتظره مایعات و گازهای سمی، واکنش‌پذیر یا قابل اشتعال می‌کند، برجسته شد. بلایا سیستم های مدیریت ایمنی فرآیند معمولاً ترکیبی از پلت فرم های فناوری، رویه های خاص و چارچوب های مدیریتی هستند.

نسخه‌های دیگر PSM پس از درک بهتر مفاهیم ظاهر شدند. در ایالات متحده، مدل مرکز ایمنی فرآیندهای شیمیایی (CCPS) شامل 20 عنصر است که در چهار ستون طبقه بندی می شوند.

چندین مدل دیگر نیز وجود دارد که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرند. برای مثال دستورالعمل Seveso III (2012/18/EU) به عنوان PSM در اتحادیه اروپا برای محدود کردن خطرات مربوط به ذخیره سازی و جابجایی مواد شیمیایی خطرناک اجرا شده است. در بریتانیا، مقررات کنترل خطرات تصادفات بزرگ (COMAH) 2015 PSM را پوشش می دهد. در خاورمیانه چندین کشور سیستم های مدیریت ایمنی (SMS) را انتخاب کرده اند که PSM را تعبیه کرده است. در استرالیا، ایمنی فرآیند تا حد زیادی از طریق قوانین ایمنی و بهداشت شغلی و مقررات مربوط به کالاهای خطرناک و تأسیسات خطر عمده کنترل می شود. و AICHE به ژاپن در طراحی چنین سیستمی در آنجا نیز کمک می کند.

فرآیند و ایمنی شغلی چگونه متفاوت هستند؟

مدیریت ایمنی فرآیند اغلب با مدیریت ایمنی شغلی اشتباه گرفته می شود، اما طبق گفته Oil Gas Facilities، این دو سیستم را می توان با مقیاس شکستی که به دنبال جلوگیری از آن هستند، متمایز کرد. هدف مدیریت ایمنی فرآیند جلوگیری از بلایای بزرگ مانند انفجار است. از سوی دیگر، مدیریت ایمنی شغلی با هدف جلوگیری از حوادث ایمنی بیشتر در سطح فردی، مانند سقوط، انجام می شود. خطرات ایمنی شغلی رایج‌تر هستند، اما اغلب می‌توانند با مداخلات در مقیاس کوچک‌تر برطرف شوند، در حالی که خطرات ایمنی فرآیند معمولاً به راه‌حل‌های سطح بالاتری نیاز دارند. توضیح ساده این است که ایمنی فرآیند به کاری که شما انجام می دهید مربوط می شود و ایمنی شغلی به نحوه انجام آن مربوط می شود.

برای پرداختن به مدیریت ایمنی فرآیند، چندین مطالعه ریسک وجود دارد، مانند مطالعات خطر و عملکرد (HAZOPs)، تجزیه و تحلیل لایه‌های حفاظت (LOPA)، تحلیل حالت و اثرات شکست (FMEA)، تجزیه و تحلیل خطر فرآیند (PHA)، و امنیت و تجزیه و تحلیل آسیب پذیری (SVA).

نحوه اجرای مدیریت ایمنی فرآیند

مدیریت ایمنی فرآیند پیچیده است و نیازمند یک رویکرد چند بعدی است که فناوری و راه حل های مدیریتی را با هم ترکیب می کند. طبق OSHA، هر برنامه مدیریت ایمنی فرآیند باید شامل 14 عنصر اساسی باشد. در اینجا یک بررسی اجمالی است:

اطلاعات ایمنی فرآیند: کارکنان باید به اطلاعات اولیه در مورد خطرات مواد شیمیایی و ابزارهایی که در کار استفاده می کنند دسترسی داشته باشند.

تجزیه و تحلیل خطر فرآیند: این به سازمان ها کمک می کند تا فرآیندها و عملیات خود را برای شناسایی خطرات احتمالی ارزیابی کنند. با این حال، سازمان ها نمی توانند ایمنی و مخاطرات را مدیریت کنند مگر اینکه بدانند واقعاً چه خطراتی در تأسیسات آنها وجود دارد.

رویه های عملیاتی: کار باید از پروتکل ایمنی ثابت و ثابت پیروی کند.

مجوز کار داغ: کار با آتش یا سایر منابع اشتعال مستلزم یک فرآیند سیستماتیک برای مجوز و نظارت است.

آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری: سازمان ها باید در صورت بروز مشکل، برنامه واکنشی داشته باشند.

یکپارچگی مکانیکی: کسب و کارها ملزم به ردیابی و ارزیابی خطرات ایمنی در حال تکامل تجهیزات هستند.

بررسی ایمنی قبل از راه اندازی: کسب و کارها ملزم به ارزیابی کامل امکانات جدید یا اصلاح شده قبل از ورود مواد خطرناک به محیط کار هستند.

مدیریت آموزش: کارکنان باید به درستی در مورد تمامی رویه های ایمنی آموزش ببینند و به آموزش های تکمیلی مداوم دسترسی داشته باشند.

مدیریت تغییر: هنگامی که فرآیندها تغییر می کنند، کسب و کارها باید یک بازبینی سیستماتیک از چگونگی تأثیر تغییرات بر ریسک در سراسر تسهیلات خود انجام دهند.

بررسی رویداد: هنگامی که حوادث و نزدیک به از دست دادن رخ می دهد، کسب و کار نیاز به یک فرآیند سیستماتیک برای ثبت، ردیابی، بررسی، گزارش و تجزیه و تحلیل آنچه رخ داده است.

مدیریت ایمنی پیمانکار: ایمنی پیمانکاران و پیمانکاران فرعی باید تحت پوشش سیستم های مدیریت ایمنی فرآیند باشد.

ممیزی انطباق: سازمان ها باید ممیزی های داخلی منظم را انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که رویه ها و فرآیندها مطابقت دارند.

مشارکت کارکنان: کارکنان باید بتوانند به اسناد خط مشی دسترسی داشته باشند، تأیید کنند و امضا کنند.

اسرار تجاری: برای اطمینان از سلامت و ایمنی، باید اسناد و مدارک کاملی از مواد و فرآیندها، حتی آنهایی که اسرار تجاری هستند، به کارکنان ارائه شود.

شایان ذکر است که PSM بر روی رویدادهایی تمرکز دارد که شاید در گذشته به ندرت اتفاق افتاده باشد. شاید، آنها ممکن است هرگز رخ نداده باشند. اما، اگر اتفاق بیفتند، اغلب فاجعه آمیز هستند. در حالی که درک این رویدادهای با احتمال کم می تواند پیچیده و پرهزینه باشد، نتایجی که در صورت وقوع به وجود می آیند، مرتبه های بزرگی شدیدتر هستند.