کلمات شایستگی کارکنان و صلاحیت به اختصار شامل توضیحات زیر می باشد.

منظور از شایستگی یعنی توانایی بالای فرد برای انجام کار.

شایستگی با صلاحیت متفاوت است.

صلاحیت یعنی دارا بودن حداقل توانایی مورد نیاز برای انجام کار.

شایستگی با واژه های آشنایی، توانایی یا تسلط آغاز می شود.

تعریف شایستگی:

به مجموعه‌ ای از مهارت ‌ها، دانش و نگرش ‌هایی که به فرد امکان می‌دهد تا وظایف یا فعالیت ‌های مرتبط به یک شغل یا کار خاص را به ‌طور موفقیت‌ آمیز انجام دهد، شایستگی گفته می‌شود.

 در تعریف دیگر شایستگی:

کارکنان به مجموعه عوامل موفقیت که در دستیابی به نتایج مهم شغل یا نقش کاری خاص در یک سازمان ضروری هستند، اشاره دارد.

مدل کوه یخ:

شایستگی‌­ها را در مدل­های شایستگی کارکنان می‌توان به کوه یخ تشبیه کرد. بخشی از شایستگی ‌ها شامل دانش و مهارت­‌ها مشهود ترند و به سرعت دیده می­شوند و قابل ارزیابی هستند، که در قالب رفتار به دیگران نشان داده می‌شوند. منظور از دانش، اطلاعات و درک حاصل از یادگیری است. مهارت نیز به معنی توانایی انجام کار خاص است که از طریق ممارست و آموزش به ‌دست می‌آید. اما بخشی مثل خصوصیات شخصیتی، انگیزه ها و استعداد ها کمتر مشهودند و برای کشف آن­ها باید زمان بیشتری صرف کرد .

نگرش شامل ارزش‌ها، استانداردها، انگیزه‌ها، اصول اخلاقی و باورها است. نگرش در سطح غیرقابل دید کوه یخ قرار گرفته است.

تاکید ISO9001:2015 بر مفهوم شایستگی:

در زیربند7-2 ویرایش جدید استاندارد آمده است: سازمان باید شایستگی لازم برای افرادی که تحت کنترل سازمان کار می کنند تعیین کند، هم­چنین اطمینان یابد که این افراد تحصیلات، آموزش یا تجربه مناسب را داشته و در صورت نیاز اقدامات کاربردی از جمله آموزش و مشاوره و یا استفاده از نیروی متخصص انجام گیرد.

 انواع شایستگی:

• شایستگی های محوری (اصلی – مرکزی)

این شایستگی مهارت‌های پایه ‌ای موردنیاز سازمان، برای تمام کارکنان است که از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت خواهد بود. زیرا آن‌ها به ارزش‌ها، فلسفه و اهداف هر سازمان بستگی دارند. مثلاً همدردی در سازمان مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی برای تمام کارکنان لازم است یا مثلاً برای شرکت پست، لجستیک سریع شایستگی محوری به شمار می‌رود. این شایستگی‌ها، اساس جهت ‌گیری استراتژیک را تشکیل می‌ دهد.

• شایستگی های رهبری یا مدیریتی

این شایستگی ها، شایستگی ‌های مرتبط با رهبری و مدیریت افراد و سازمان هستند و خصوصیاتی که از فرد، یک رهبر خوب می‌سازد را شامل می‌شوند مانند تفکر استراتژیک، توسعه افراد و… . این شایستگی‌ها، اغلب برای نقش‌ های مربوط به مدیریت و رهبری استفاده می‌شوند، هرچند که می‌توانند برای هر پست سازمانی که هدایت دیگران را بر عهده دارد به‌کار گرفته شوند.

• شایستگی های تخصصی یا شغلی:

شایستگی‌های تخصصی، دانش، مهارت‌ها و توانایی‌های خاصی است که برای انجام یک کار، شغل یا عملکرد خاص استفاده می‌شود. این شایستگی‌ها شامل مهارت‌های سخت برای ایفای نقش هستند و مشخص می‌کنند چه رفتارها و مهارت‌ هایی برای اینکه کارکنان در پست سازمانی‌ شان عملکرد بالایی داشته باشند لازم است.

شایستگی‌­های تخصصی کارکنان برای هر نقش منحصربه ‌فرد هستند. به‌عنوان ‌مثال در حالی که شایستگی تخصصی یک کارشناس منابع انسانی ممکن است «اصول و فنون مصاحبه استخدامی» باشد شایستگی شغلی یک حسابدار ممکن است «اصول حسابداری» یا «تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات مالی» باشد.