با افزایش دمای کره زمین، همچنین افزایش آلاینده ها و کمبود منابع طبیعی، انسان ها باید رفتارهای خود را در جهت حفظ این دارایی ها سوق دهند. امروزه به دلیل شرایط و الزامات زیست محیطی، قوانین و روش هایی در جهت حفظ محیط زیست توسط سازمان ها اتخاذ می شود. یکی از این روش ها مدیریت منابع انسانی سبز می باشد.
مدیریت به معنای به کار گماردن منابع در جهت اثربخشی و کارایی اهداف سازمانی می باشد. منابع سازمانی هم شامل منابع فیزیکی و هم منابع انسانی می باشد.
سبز شدن در این پژوهش به معنای فرآیندهای حفاظت از محیط زیست می باشد. مدیریت منابع انسانی سبز باعث ایجاد آگاهی پرسنل و تعامل آنها در خصوص محیط و عوامل محیطی می شود و با سیاست گذاری و خط مشی های سبز، آنها را درگیر نوعی مسئولیت اجتماعی می کند و کارکنان را برای انجام وظایف و مسئولیت هایشان هدایت می کند.
مدیریت منابع انسانی سبز(Green human resources management) می تواند شامل موارد زیر باشد که به تعریف تعدادی از آنها در ادامه خواهیم پرداخت:
- عملکرد سبز
- فرهنگ سبز
- تعهد سبز
- جذب و استخدام سبز
- رهبری تحول آفرین سبز و…
1- سازمان سبز
سازمانی است که ماموریت ها، اهداف و فعالیت های خود را به گونه ای سازماندهی می کند که هم کارکنان، هم سازمان های دیگر و همچنین آیندگان بتوانند از منابع موجود استفاده کنند و آسیبی به آنها وارد نشود. لازمه ی شکل گیری چنین سازمانی، مدیریت سبز می باشد و برای این کار نیازبه راه کارهای مدیریت منابع انسانی سبز که شامل آموزش سبز، شرح شغلی سبز و… که در قبل نام برده شد، می باشد.
2- عملکرد سبز:
این نوع عملکرد اطلاعات مفیدی در رابطه با اثرات زیست محیطی، انطباق با قوانین و سیستم های سازمانی را ارائه داده که در نهایت نشان دهنده ی اثربخشی و کارایی اقدامات زیست محیطی می باشد. عملکرد سبز تعامل بین یک کسب و کار و محیط را نشان می دهد.
-
ISO 14067:
به عنوان مثال بعضی از کارخانه ها می توانند از استاندارد ISO 14067 بهره ببرند. با توجه به افزایش گازهای گلخانه ای و اختلالات آب و هوایی، با کاهش حجم تولید کربن که توسط این استاندارد ارائه شده، می توان قدم به سوی سبز شدن سازمان برداشت. این استاندارد اخیرا مورد تایید قرار گرفته است و رویه هایی برای ارزیابی و گزارش دهی کربن را دربر می گیرد.
-
ISO 46001:
با توجه به منابع محدود آب شیرین در جهان، روش هایی جهت ارزیابی و محاسبه ی مصرف آب و همچنین راهبردهایی برای بهینه سازی این مصرف ارائه شده است که مهمترین آن استاندارد ISO 46001 می باشد و سازمان ها می توانند از آن بهره ببرند.
3- فرهنگ سبز:
فرهنگ سبز سازمانی، شیوه های تفکر موجود در سازمان را تغییر داده و در این راه، اعضای سازمان مهمترین عوامل تغییر محسوب می شوند. اگر مدیران سازمان ها ارزش بالایی برای حفاظت از محیط زیست قائل باشند، احتمال بیشتری دارد تا استراتژی های فرهنگی سازمان را در جهت سبز شدن(حفاظت از محیط زیست) اتخاذ نمایند. این فرهنگ می تواند عملیات مربوط به تولید و ارائه خدمات و محصولات خود را منطبق بر استانداردهای محیط زیست شکل دهد. دو نوع فرهنگ سبز وجود دارد که به صورت زیر است:
فرهنگ یادگیری:
- ایجاد ارزش ها، رفتار و باورهای سبز کارمندان به واسطه ی آموزش
- شکل دادن ادراک کارکنان برای حفاظت از محیط زیست
- آشنا کردن افراد با الگوهای استاندارد و رفتارهای دوستدار محیط زیست
- نهادینه کردن فرهنگ کاهش ضایعات، استفاده بهینه منابع و…
فرهنگ مشارکتی:
- تشویق و پاداش رفتارهای سبز
- دعوت به مشارکت در اجرای فرآیندهای سبز
- تشویق به مشارکت در اصلاح فرهنگ سنتی به سمت فرهنگ سبز
4- تعهد سبز
در محیط رقابتی امروزه، سازمان ها با مشکلاتی در زمینه حفظ کارایی و ایجاد تعهد کارکنان خود مواجه است. یک سازمان زمانی می تواند در سطح عالی عمل کند که کارمندان خود نسبت به استراتژی و اهداف شرکت متعهد باشند. تعهد یکی از سخت ترین و قابل تحقیق ترین مباحث در زمینه ی مدیریت رفتار سازمانی می باشد.تعهد زمانی به وجود می آید که هر دو طرف(سازمان و کارمند) اهمیت رابطه را تشخیص دهند و برای اطمینان از پایداری رابطه باهم همکاری کنند. تهعد شامل احساس تهعد به کار، وفاداری و اعتقاد به ارزش های سازمان است. به طور کلی برای افراد مشغول در سازمان ها، سه نوع تعهد ذکر شده است:
تعهد هنجاری:
در این حالت فرد خود را موظف به کار در سازمان می دهد. وی نه از روی علاقه بلکه برای انجام تکلیف و وظیفه به سازمان متعهد است. به طور مثال اگر شرکتی رو به ورشکستگی می رود و حقوق کارمندان خود را با تاخیر پرداخت می کند اما همچنان کارمندان به سازمان پایبندند و استعفا نمی دهند، به دلیل عدم تمایل آنها برای ترک سازمان در شرایط بحرانی و از روی همدلی می باشد.
تعهد مستمر:
در این حالت علاقه ای در افراد نسبت به سازمان ایجاد شده که این علاقه به دلیل حضور بلندمدت شخص در سازمان می باشد که باعث ایجاد نوعی وابستگی شده است و ممکن است شخص تصور کند که جابه جایی و ترک سازمان ممکن است برای او فرآیندی هزینه زا باشد.
تعهد عاطفی:
در این حالت فرد واقعا به سازمان خود علاقه داشته و خود را عضوی از سازمان می داند. علاقه ی این شخص همراه با مشارکت و حضور فعال همراه می باشد و در فرآیند تصمیم گیری ها و حل مسئله مشارکت خواهد کرد.
به طور کلی الگوهای رقابت صنعتی به دو دلیل فشار محیطی یعنی مقررات زیست محیطی و محیط زیست گرایی مصرف کننده، تغییر می یابند و سازمان مجبورند فرآیندها، محصولات و استراتژی های خود را در جهت سبز شدن تغییر دهند.
5- آموزش سبز:
اولین بار در سال 1990 موضوع آگاه سازی سبز کارکنان و نهادینه کردن رفتارهای سبز در آنها مطرح شد و بیانگر اهمیت آموزش سبز بود. برخی از محققان بر این باورند که نقش آموزش سبز بسیار مهمتر از مدیریت منابع انسانی سبز می باشد و به عنوان پیش نیاز محسوب می شود. تمرکز آموزش سبز بر روی دانش و مهارت نسبت به مسائل زیست محیطی است و سازمان آنها بدون آن نمی توانند به توسعه پایدار دست یابند. آموزش سبز همراه با ایجاد فرهنگ سبز می باشد و نیاز به یادگیری و مشارکت همه ی سطوح سازمانی می باشد. به عنوان مثال می توان به پیاده سازی و نهادینه کردن استانداردهای مربوط به محیط زیست پرداخت که در ادامه به آن اشاره می شود. دقت داشته باشید که روند برگزاری کلاس ها نیز نمادی از رعایت اصول سبز باشد، مانند برگزاری کلاس ها و آزمون های آنلاین برای صرفه جویی در منابع کاغذ و انرژی و… .
آموزش سبز میتواند شامل آموزش مدیران و آموزش کارکنان باشد.
آموزش سبز مدیران:
- ایجاد انگیزه برای رفتار سبز کارکنان توسط مدیران سطوح بالاتر
- توسعه مهارت سبز مدیران برای رسیدن به نوآوری سبز
- استفاده از چرخش کاری سبز برای آموزش سبز مدیران
- تضمین همکاری و تشویق رفتارهای سبز
آموزش سبز کارمندان:
- آشنا سازی آنها با آسیب های زیست محیطی
- انواع آموزش های مربوط به حفاظت زیست محیطی
- مهارت در به کارگیری مهارت های سبز فراگرفته شده
- استفاده از منابع سبز توسط کارکنان
- محیطی برای توسعه و انتقال آموزش و مهارت های سبز میان کارکنان
آموزش استاندارد ISO 14001 :
هدف از این استاندارد، پیاده سازی الزامات زیست محیطی بوده و سازمان هایی که می توانند باعث تخریب زیست محیطی شوند را ملزم به قرارگیری و اجرای فعالیت های خود در چهارچوب الگوهای زیست محیطی می نماید و باعث بهبود مداوم و کاهش اثرات منفی محیطی می شود.
پیامدهای مدیریت منابع انسانی سبز:
-
پیامدهای اقتصادی:
- کارایی اقتصادی
- بازار و سرمایه گذاری
-
پیامدهای اجتماعی:
- افزایش رفاه اجتماعی
- نهادینه ساختن ارزش های اجتماعی
-
پیامدهای سازمانی:
- هویت سازمانی
- شفافیت سازمانی
- بهره وری سازمانی
-
پیامدهای زیست محیطی:
- محافظت از محیط زیست و منابع طبیعی
- مدیریت صحیح سرمایه های طبیعی
